ABD, kritik hammaddelere karşılık Çin'e yüzde 100 gümrük vergisi getirdi!

ABD ve Çin arasında teknoloji ve kritik hammaddeler alanında yaşanan rekabet, geçtiğimiz aylarda daha da derinleşti. Çin, 9 Eylül’de elektrikli araçlardan akıllı telefonlara, uzay araçlarından savunma sistemlerine kadar çeşitli ileri teknoloji uygulamalarında kullanılan nadir toprak elementleri ve ilgili üretim teknolojilerinin ihracatını kısıtlayan yeni düzenlemeler getirdi. Bu kısıtlamalar, üretim teknolojilerinin transferinden, sivil ve askeri ikili kullanıma sahip ürün ihracatına kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. ABD ise bu gelişmelere karşılık 1 Kasım’dan itibaren Çin’den ithal edilen ürünlere yüzde 100 ek gümrük tarifesi koyma ve kritik yazılım ihracatını durdurma gibi sert önlemlerle karşılık verdi.

Çin’in nadir toprak elementlerinde global üretimin yaklaşık yüzde 69’unu gerçekleştirmesi ve işleme kapasitesinin dünya pazarının yüzde 85’ine ulaşması, Pekin yönetiminin bu alandaki hakimi olarak ekonomik ve stratejik üstünlüğünü pekiştiriyor. ABD’de önceki yönetimlerin getirdiği ihracat kısıtlamalarıyla başlayan süreç, yeni yönetim tarafından da devam ettirilerek çip sektörü ve yapay zeka alanındaki teknoloji transferleri sınırlanıyor.

ŞİRKETLERE YÖNELİK YAPTIRIM KARARI

Bu mücadelenin diğer önemli boyutlarından biri ise şirketlere yönelik yaptırımlar ve soruşturmalar. Çin, 10 Eylül’de ABD ve Kanada merkezli 14 şirket ve kuruluşu, Çin’in güvenliği ve kalkınma çıkarlarına zarar verdikleri gerekçesiyle yaptırım listesine aldı. Buna ek olarak, Qualcomm şirketi hakkında anti-tekel soruşturması başlatıldı. Qualcomm’un, İsrailli Autotalks’u devralma süreci Çin düzenlemeleri açısından inceleniyor. Çin’de Nvidia hakkında da benzer bir soruşturma yürütülüyor.

ABD Başkanı Donald Trump, Çin’in nadir toprak elementleri konusundaki uygulamalarını ‘sinsi’ ve ‘düşmanca’ olarak nitelendirerek dünya piyasasında tıkanmalara yol açacağı uyarısında bulundu. Trump, Çin ile devam eden görüşmelerde anlaşma sinyallerine rağmen, bu şartlar altında APEC Zirvesi’nde yapılacak görüşmelerin anlamlı olmayabileceğini belirtti.

ÇİP SAVAŞLARI DEVREYE GİRDİ

Bu gelişmeler kapsamında, ABD Başkanı Trump’ın yeniden göreve başlaması sonrası Çin’e yönelik uyguladığı tarife artırımlarının, iki ülke arasındaki ticari gerilimleri artırdığı görülüyor. İki ülke arasında devam eden müzakereler ve tarife indirim anlaşmaları, gerginliği hafifletme çabalarının bir parçası olarak sürüyor. Ancak, Çin’in nadir toprak elementleri üzerindeki ihracat kontrolleri ve ABD’nin buna verdiği yanıt, çip savaşında yeni bir aşamaya işaret ediyor.

Ek olarak, teknoloji alanında yaşanan kısıtlamalar sadece çip üretimini değil, aynı zamanda yapay zeka gibi ileri teknoloji yatırımlarını da etkiliyor. Örneğin, Elon Musk’ın yapay zeka girişimi xAI, yeni finansal operasyonlar sorumlusu olarak eski Morgan Stanley bankacısı Anthony Armstrong’u görevlendirerek bu alandaki stratejik düzenlemeleri güçlendirmekte (Forbes Türkiye). Bu durum, ABD’nin teknolojik üstünlüğünü koruma ve Çin ile rekabeti sürdürme kararlılığını da pekiştiriyor.