MİT gizli belgeyi halka açtı, 'İngiliz Kemal' ile ilgili olumsuz raporlar paylaşıldı

Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) resmi sitesi üzerindeki “Özel Koleksiyon” bölümü altında yer alan belgeler kısmına yeni bir istihbarat raporu eklendi. 26 Aralık 1940 tarihli bu belge, Türk milli mücadelesinin önemli istihbaratçılarından, romanlara ve filmlere konu olmuş Ahmet Esat Tomruk, yani “İngiliz Kemal” hakkında olumsuz görüşler içeriyor.

Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’nin (MAH) Genelkurmay Başkanlığına sunduğu raporda, “İngiliz Kemal” olarak bilinen Tomruk’un uzun süredir Hizmet tarafından yakından takip edildiği belirtiliyor. Bununla birlikte, raporda kişisel karakteri hakkında şu ifadeler yer alıyor: “Samimi ve dürüst bir karakter taşımadığı sonucuna varıldı.” Tomruk’un verdiği haberlerin çoğunlukla yurt dışı gezilerinde duyduğu veya ağız havadisleri kapsamında olduğu, zaman zaman hizmete yararlı olmaya çalışsa da, güvenilir olmadığı kaydedildi.

BULGARLARLA YOĞUN TEMASLARDA BULUNMUŞ

Belgede ayrıca İngiliz Kemal’in sosyal ilişkileri hakkında da önemli bilgiler veriliyor. Özellikle Bulgarlarla yoğun temas halinde olduğu, bir İngiliz kadın olan metresi Dorti Brayit ile İstanbul’da İngiliz İstihbarat Servisi’ne hizmet teklifinde bulundukları ancak İngilizlerin bunu kabul etmeyip endişeyle karşıladığı ve bunun üzerine Alman istihbaratı ile temas kurmaya çalıştıkları vurgulanıyor. Sarhoşluk ve kumar alışkanlıklarına da dikkat çekilen Tomruk’un istihbarat açısından kullanışlı bulunmadığı ifade ediliyor.

MİT’in yayımladığı bu belge, Tomruk’un hem istihbarat dünyasında hem de kamuoyunda yarattığı kompleks imajı daha net ortaya koyuyor. “İngiliz Kemal” lakabıyla tanınan Tomruk, Milli Mücadele dönemi istihbarat faaliyetlerinin sembol isimlerinden biri olsa da, belgede bahsedildiği üzere istihbarat servisleri tarafından karmaşık ve şüpheli bir figür olarak görülmüş.

MUHTAR, DEVLET ADAMINA MEKTUP YAZDI

Öte yandan MİT belgeleri arasında yer alan diğer önemli bir döküman ise 1942 yılında Alman Devlet Adamı ve diplomat Franz Von Papen’in, İzmir Karşıyaka Şemikler köyü muhtarı Şakir’e yazdığı 9 Mart tarihli mektup oldu. Von Papen, Türk halkının çeşitli kesimlerinden tebrik mektupları aldığını anımsatarak, Şakir’in mektubunun kendisini özel olarak memnun ettiğini ve iki millet arasındaki dostluğun güçlendirilmesi yönünde çalışmaya devam edeceğini ifade etti.

İzmir Merkez Amirliği tarafından konuya ilişkin hazırlanan 21 Nisan 1942 tarihli resmi yazıda ise mektubun dağıtımındaki lojistik süreç anlatıldı. Şakir’in von Papen’i şahsen tanımadığı, bomba hadisesine dair duyduğu memnuniyet nedeniyle “sempati dolayısıyla” mektup yazdığı vurgulandı. Posta işlemlerinde yaşanan zorluklara rağmen mektubun köye ulaştırıldığı ve konu etrafında görüşmeler yapıldığı bildirildi.