Putin'in Macaristan'a gelişi AB'yi ikiye böldü

ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de bir zirvede bir araya gelme olasılığı, Avrupa Birliği içinde önemli tartışmaları beraberinde getirdi. Bu toplantı gerçekleşirse, Putin Ukrayna’nın işgali sonrası hakkında çıkarılan yaptırımlar ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin tutuklama kararı bulunan bir lider olarak Avrupa topraklarına ilk kez adım atmış olacak.

Avrupa Birliği dışişleri bakanları, 2023 yılının Haziran ayında Lüksemburg’da yaptıkları toplantıda, Trump’ın diplomatik girişimlerini desteklemeye çalışırken aynı zamanda UCM’nin meşruiyetini koruma amacıyla dengeli bir tutum sergilemeye özen gösterdi. Macaristan, resmen 2026’da UCM üyeliğine son vermeyi planlamış olsa da hâlâ mahkemenin tarafı konumunda ve geçmişte İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkındaki tutuklama kararını uygulamamıştı.

“AVRUPA’DA AĞIRLANMAMALI”

AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, bu görüşmenin arka planına yönelik yaptığı değerlendirmede ‘UCM’nin hakkında tutuklama kararı çıkardığı bir kişinin Avrupa’da ağırlanması hoş bir tablo değil,’ şeklinde net bir ifade kullandı. Kallas, bu zirvenin asıl öneminin sonucu olup olmayacağı olduğuna dikkat çekerek, Rusya’nın baskı altındayken ancak müzakere ettiğinin altını çizdi ve Trump’ın bu baskıyı sürdürmesine yönelik umudunu dile getirdi.

Litvanya Dışişleri Bakanı Kęstutis Budrys ise daha sert bir tutum sergileyerek, ‘Savaş suçlularının Avrupa’da yeri yok. Putin’in Avrupa’daki tek adresi Lahey olmalı, herhangi bir başkent değil,’ diyerek Putin’i Avrupa topraklarında ağırlamanın kabul edilemez olduğunu belirtti. Ancak Budrys, Trump’ın diplomatik çabalarının UCM’nin cezasızlıkla mücadelesiyle örtüşebileceğini, çünkü mahkemenin yaptırımlarının uygulanmasının üye devletlerin iradesine bağlı olduğunu vurguladı.

SEYAHAT DOLAMBAÇLI OLMAK

Zirveye ilişkin detaylar da tartışma konusu. Üye ülkeler Putin’in Macaristan’a gelişine engel olan hava sahası yasağına muafiyet tanıyıp tanımama konusunda fikir ayrılığı yaşıyor. Alternatif olarak, Putin’in Batı Balkanlar üzerinden dolambaçlı bir rota kullanabileceği öngörülüyor. Fransa Avrupa Bakanı Jean-Noël Barrot, Washington’un Moskova ile iletişim kurmasını ‘‘yararlı’’ bulmakla beraber Putin’in Avrupa’ya gelişinin ancak ‘‘hemen ve koşulsuz bir ateşkese yol açması durumunda’’ anlamlı olacağını ifade etti.

Trump ile Putin arasında geçen hafta yapılan telefon görüşmesinin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin Beyaz Saray’da ağırlanmasının ardından ortaya çıkan bu diplomatik girişim, Avrupa’da kaygı yarattı. Trump’ın ‘‘Her iki taraf da şu an bulundukları hatlarda dursun. Eve gidin, insan öldürmeyi bırakın’’ mesajı, Washington’un değişken diplomatik çizgisinin yansımalarını gösterdi. AB yetkilileri, Avrupa’nın güvenlik mimarisine ilişkin kararların Avrupa’nın dışından alınmasından duydukları rahatsızlığı dile getirdi. Finlandiya Dışişleri Bakanı Elina Valtonen, ‘‘Avrupa’nın geleceğini Avrupa’nın dışında kimse belirleyemez’’ diyerek tepkisini ifade etti.

UKRAYNA’YA DESTEK MESAJLARI VERİLİYOR

Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın ev sahipliği yapacağı bu zirvede, Orban’ın Ukrayna’ya yönelik ortak desteği engelleyen tutumu nedeniyle endişeler artıyor. Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen ve İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares ise Ukrayna’ya destek mesajları vererek, zirvenin temposunu düşürmeye çalıştı.

Brüksel yönetimi ise bu gelişmeler ışığında Rusya’ya yönelik yaptırımları arttırma ve Ukrayna’ya destek sağlama yönünde adımlarını sürdürüyor. AB, Rusya’nın dondurulmuş varlıklarından uzun vadeli 140 milyar euroluk kredi sağlama planlarını geliştirirken, 19. yaptırım paketi de teknik detayların netleşmesini bekliyor. Ayrıca, Rusya’nın kritik altyapılara yönelik sabotajlarda rol alan “gölge filosu”na karşı müdahale hazırlıkları devam ediyor.