12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü: "Çocuklar Tarlaya Değil, Okula Gitsin!"

Dünya Genelinde 160 Milyon Çocuk Hala Çalışmaya Zorlanıyor

12 Haziran 2025 – Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 2002 yılından bu yana kutlanan Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü’nde, çocuk işçiliğinin hala küresel bir sorun olduğu bir kez daha gündeme geldi.

Dünyada ve Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği

Birleşmiş Milletler verilerine göre, dünya genelinde 160 milyon çocuk – yaklaşık her 10 çocuktan biri – çalışmaya zorlanıyor. Bu çocukların yarısından fazlasını 5-11 yaş aralığındaki küçük yaşta bulunanlar oluşturuyor. Daha da çarpıcı olan ise, bu çocukların yaklaşık yarısının sağlıklarını ve gelişimlerini olumsuz etkileyen tehlikeli işlerde çalıştırılıyor olması.

Türkiye’de durum: TÜİK’in 2022 verilerine göre, ülkemizde 15-17 yaş grubundaki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 18,7 olarak tespit edildi. Bu oran 2021 yılında yüzde 16,4 iken artış gösterdi. UNICEF’in tahminlerine göre, Türkiye’de 700.000’den fazla çocuk ekonomik faaliyetlerde bulunuyor.

2025 Yılının Teması: “Evrensel Sosyal Koruma”

Bu yıl ILO, “Çocuk İşçiliğini Ortadan Kaldırmak İçin Evrensel Sosyal Koruma” temasını belirleyerek, sosyal koruma sistemlerinin çocuk işçiliği ile mücadeledeki kritik rolüne dikkat çekiyor.

Çocuk İşçiliğinin Nedenleri

Uzmanlar çocuk işçiliğinin temel nedenlerini şu şekilde sıralıyor:

• Yoksulluk (en temel neden)
• İşsizlik ve düşük ücretler
• Eğitime erişim zorluıkları
• Göç ve çarpık kentleşme
• Denetimsizlik
• Mevzuattaki eksiklikler
• İşverenlerin çocuk iş gücü talebi

COVID-19 Pandemisinin Etkisi

Pandemi, çocuk işçiliği ile mücadelede kaydedilen 20 yıllık ilerlemenin durmasına neden oldu. Okulların kapanması ve ekonomik krizin etkisiyle, çocuk işçi sayısında ilk kez artış yaşandı. 2000 yılı sonrasındaki süreçte 94 milyonluk düşüşün ardından, 2017-2020 arasında 8,4 milyonluk artış kaydedildi.

Türkiye’deki Özel Durumlar

Mevsimlik Tarım İşçiliği: Türkiye’de çocuk işçiliğinin en yaygın görüldüğü alanlardan biri mevsimlik tarım işçiliği. Özellikle fındık hasadında çalışan çocukların durumu uluslararası gündemde yer alıyor.

Suriyeli Çocuklar: Göç İdaresi verilerine göre, Türkiye’de 18 yaşının altında 1 milyon 742 bin Suriyeli çocuk bulunuyor ve bunların 677 bin 572’si 10-18 yaş aralığında. Bu çocuklar çocuk işçiliği açısından risk grubunda.

Yasal Çerçeve ve Müdahale

Türkiye’de çocuk işçiliği:

• 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında değerlendiriliyor
• “Korunma ihtiyacı olan çocuk” kategorisinde yer alıyor
• İhbar için Alo 183 Sosyal Destek Hattı kullanılabiliyor

Çocuk İşçiliğinin Tanımı

Uluslararası kriterlere göre çocuk işçiliği:

• Çocukları çocukluklarını yaşamaktan alıkoyan
• Potansiyellerini ve saygınlıklarını eksilten
• Fiziksel ve zihinsel gelişimleri açısından zararlı işler
• Okula düzenli devam etmelerini engelleyen işler

2025 Hedefi ve Gelecek

Daha önce 2015 yılına kadar planlanmış olan “en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğini bitirme” hedefi, mevcut koşullar nedeniyle 2025 yılına ertelendi.

Çözüm Önerileri

Uzmanlar çocuk işçiliği ile mücadele için şu önerilerde bulunuyor:

1. Sosyal koruma sistemlerinin güçlendirilmesi
2. Eğitime erişimin kolaylaştırılması
3. Ailelere ekonomik destek sağlanması
4. Denetim mekanizmalarının etkinleştirilmesi
5. Farkındalık çalışmalarının artırılması

12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü, sadece bir farkındalık günü değil, aynı zamanda tüm toplumun çocukların geleceği için harekete geçmesi gereken bir çağrı. “Çocuklar tarlaya değil, okula gitsin!” sloganıyla başlayan bu mücadele, ancak toplumun tüm kesimlerinin işbirliğiyle başarıya ulaşabilir.

Bu haber, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), UNICEF, TÜİK ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarından alınan güncel veriler kullanılarak hazırlanmıştır.