Bilgisayarlar ve Uydular Tehlikede: Dünya Tarihinde Bir İlk Yaşanabilir

Uluslararası Dünya Dönüşü ve Referans Sistemleri Servisi (IERS) ile ABD Deniz Gözlemevi’nin sağladığı bilgilere göre, 10 Temmuz 2025 tarihi, yılın en kısa günü olarak tarihe geçti. Bu gün, normal 24 saatten 1,36 milisaniye daha kısa sürdü. Benzer şekilde, 5 Ağustos’un da 1,25 milisaniye daha kısa olması öngörülüyor.
Dünya’nın bir tam dönüşü teoride 86.400 saniye, yani 24 saat olarak kabul edilir. Ancak bu süre, Ay’ın gravitasyonel etkisi, atmosferdeki değişimler ve çekirdekteki hareketlilik gibi çeşitli nedenlerden dolayı milisaniyeler mertebesinde farklılık gösterebiliyor.

BİLGİSAYAR VE UYDU SİSTEMLERİ İÇİN HAYATİ ÖNEMDE

Bu küçük zaman farkları insanlar tarafından fark edilmese de, zaman ölçüm mekanizmaları, GPS sistemleri ve iletişim uyduları açısından büyük bir öneme sahip. Uzmanlar, bu tür sapmaların dijital sistemlerde hatalara yol açabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Kaliforniya Üniversitesi’ne bağlı Scripps Oşinografi Enstitüsü’nden jeofizik uzmanı Prof. Dr. Duncan Agnew, bu konuda şu açıklamayı yaptı:
“1972 yılından beri Dünya’nın dönüş hızı genel olarak bir artış gösteriyor. Ancak bu artış sabit bir şekilde ilerlemiyor; tıpkı bir borsanın grafiği gibi dalgalanmalarla devam ediyor.”

İLK KEZ BİR SANİYE SİLİNMESİ GÜNDEMDE

1970’li yıllarda Dünya’nın dönüş hızının azalması nedeniyle ‘artık saniye’ (leap second) uygulaması hayata geçirilmişti. 1972’den bu yana zaman sistemlerine toplamda 27 kez ekstra saniye eklendi. Ancak 2016’dan beri bu uygulamaya yeni bir ekleme yapılmadı.

2022 yılında alınan bir kararla, artık saniye uygulamasının 2035 yılından itibaren tamamen sonlandırılması planlanmıştı. Ancak Prof. Agnew’e göre, eğer Dünya’nın dönüş hızı artmaya devam ederse, tarihte ilk kez bir saniyenin çıkarılması gerekebilir: “Bugüne dek negatif artık saniye uygulaması hiç yapılmadı. Ancak 2035’e kadar böyle bir durumun gerçekleşme olasılığı yaklaşık yüzde 40 seviyesinde.”