Suriye ve Rusya'nın yakınlaşmasının ardında İsrail mi var?

TÜRKINFORM’da yayımlanan “Ruslar Esad’ı çabuk unuttu, Eş-Şara Putin’in yeni gözdesi olabilir mi?” başlıklı makale, Şara-Putin zirvesini detaylı bir şekilde analiz etmiştir. İşte o makale:

Putin, Şara’yı karşılayış biçimiyle aslında yalnızca bir devlet başkanını değil, Suriye’nin yeni yönünü de karşıladı. Ahmed Şara, “Geçmiş anlaşmalara sadığız.”diyerek yeni hükümetin ihtiyatlı dilini sürdürmeye devam etti. Şara’nın sözleri bu noktada daha soğukkanlı, daha teknik ama aynı ölçüde stratejikti: “İstikrarı yeniden kurmaya çalışıyoruz ve bu süreçte Rusya ile ilişkilerimizi yeniden düzenliyoruz.” AB ve ABD yaptırımlarından henüz sıyrılan Suriye, bu noktada Doğu ile kurduğu ilişkilerde büyük bir denge politikasıyla karşı karşıya kalabilecektir. Şara, önce ülke içindeki siyasi birliği sağlamaya yönelik değil, uluslararası arenada da her türlü fırsatı değerlendirerek varlığını ve egemenliğini dünyaya duyurmaya çalışan bir politika izlemektedir.

Rusya’nın petrol sahalarına, demiryolu hatlarına ve limanlara ilgisi öylesine yoğun ki, Suriye haritası uzun bir süredir sadece askeri değil, ekonomik olarak da birçok defa ele alındı. Libya’dan Mali’ye kadar uzanan hat da dahil olmak üzere Afrika’daki Rus varlığı, Akdeniz üstlerinden besleniyor. Tartus ve Hmeymim üsleri, Rusya için sıcak denizlere inişin anahtarı ve Afrika kıtasındaki varlığının temelini oluşturuyor diyebiliriz. Rusya, Sovyetler döneminde sağladığı devasa silah stoklarını bugün yeniden masaya koyuyor. Geçmişte 5 bin tank, 1200 uçak, 70 gemi verildiğinde, Suriye bunun yarısını bile ödeyememişti. Putin borcun yüzde 73’ünü silmişti. Bu hamle asla bir jest değil, uzun vadeli ve bağlayıcı bir anlaşmaydı. Silah borcunu sildiren ülke, şimdi bahse konu üsleri 49 yıllığına Rusya’ya kiralamış durumda ve uluslararası meşruiyeti için elbette bu anlaşmaya sadık kalmalıdır.
Şam’ın diplomatik alanda da yardıma ihtiyacı vardı. Suriye lideri, Kremlin’den İsrail’e baskı yapmasını ve Arap Cumhuriyeti topraklarına yönelik sistematik saldırılarını durdurmasını istedi. Şam’da, İsrail-ABD-Dürziler-SDG eksenine karşılık, Türkiye ile beraber başka bir gücü daha terazinin diğer tarafına koyma isteği de hasıl olmuştur.

Lübnan merkezli El Ahbar gazetesine konuşan kaynaklara göre Şara, Putin ile yaptığı görüşmede Suriye’ye askeri, ekonomik ve diplomatik yardım talebinde bulundu. Bahse konu kaynak, Şara hükümetinin Rus silahları, askeri teçhizat yedek parçaları ve teknik destek almakla ilgilendiğini belirtti. Aynı kaynaklara konuşan bir yetkili, konunun daha önce iki ülke savunma bakanlıkları arasında görüşüldüğünü ve şimdi “işlerin yolunda gittiğini” açıkladı. Sky News Arabia ise, detay vermese de Şara’nın Rusya’nın başkenti Moskova’ya yaptığı ziyarette, Suriye’ye Rus hava savunma sistemlerinin sevkiyatının görüşüldüğünü iddia ediyor.

Suriye’nin inşa sürecinde enerjiye, altyapı çalışmalarına ve güçlü hamilere ihtiyacı var. Bu noktada Rusya bulunmaz hint kumaşı olduğu kadar, bölge konusunda da tecrübeli. Ve Şara’nın stratejisi bu noktada çok kritik: “Düşmanımın dostu düşmanımdır” politikasıyla hareket etmenin ona neler kaybettireceğinin farkındaydı. Bu sebeple Rusya gibi bölgede varlığı ve etkisi inkar edilemez kritik bir gücü tanımak ve kabul etmek, Yeni Suriye stratejisinin temel ayağını oluşturdu.

Esad ailesinin yıllar önce zaten gizlice taşındığı iddia edilen Moskova’daki lüks daireler, onlar Moskova’ya sığındıktan sonra da bir efsane olarak kalmadı; Rusya’nın “dostlar” listesini kendi topraklarında muhafaza etme stratejisinin parçasıydı. Geçmişte ahbap-çavuş kapitalizmini ustaca yönetmiş Rusya, ahbaplarını yalnız bırakmayarak Esad ailesine sahip çıktı. Lavrov’un dillendirdiği “sığınma tehdidi altındaydılar” cümlesi ise ustaca söylenmiş diplomatik bir söz. Çünkü herkes biliyor ki, Esad ailesi sadece korunmadı; aynı zamanda Rusya’nın gelecekte pazarlık masalarında kullanabileceği güçlü bir koz olarak muhafaza edildi.

Putin’in görüşmede özellikle altını çizdiği bir başka detay daha vardı: Rusya’da öğrenim gören dört binden fazla Suriyeli genç. Bu, sessiz ama etkili bir nüfuz politikasının parçası. Yarının yeni Suriye’sinin teknokrat kadroları, enerji bürokrasisi ya da dış politika birimlerinde görev alacak olan gençler, Rus dili ve kültürüyle bütünleşerek donanım sahibi oluyor. Ve bu, askeri üslerden daha kalıcı bir nüfuz biçimidir: İnsan sermayesi üzerinden kurulan bağ.