Dünya’nın Üzerinde Nadir Rastlanan Dev Bir Enerji Jeti Gözlemlendi

Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) görev yapan astronot Nichole Ayers, 3 Temmuz 2025 tarihinde üst atmosferde gerçekleşen ve “dev jet” olarak tanımlanan oldukça ender bir doğa olayını görüntüleyerek bilim çevrelerini heyecanlandırdı. Yaklaşık 400 kilometre yükseklikten çekilen bu çarpıcı fotoğraf, bir üst atmosfer şimşeğinin bugüne kadar elde edilmiş en berrak görüntüsü olarak değerlendiriliyor.
Astronot Nichole Ayers’ın sosyal medya platformunda paylaştığı etkileyici karede, devasa bir enerji patlamasının bulutların üzerinden uzaya doğru yükseldiği açıkça görülüyor.

Pembe-kırmızı tonlardan mavi ve mor renklere geçiş yapan bu dev jet, adeta bir görsel şölen sunarak uzmanlara atmosferin sırlarını çözme konusunda önemli ipuçları verebilir.

Bu göz alıcı ışık gösterisi, bilimsel literatürde “Geçici Işık Olayı” (Transient Luminous Event – TLE) olarak bilinen bir atmosferik fenomendir. Ayers’ın açıklamalarına göre, bu tür olaylar, daha düşük irtifalarda meydana gelen fırtınaların yoğun elektriksel aktiviteleriyle tetiklenerek bulutların çok daha üstünde oluşur.

Amerikalı meteorolog Matthew Cappucci, bu görüntüyü “yukarıdan çekilmiş bir dev jetin şimdiye kadar görülen en net karesi” olarak tanımlayarak, fotoğrafın bilimsel değerine vurgu yaptı. Cappucci’ye göre bu görüntü, bilim insanlarının “TLE’lerin oluşum mekanizmalarını, özelliklerini ve fırtınalarla bağlantılarını daha derinlemesine anlamalarına” imkan tanıyacak.

Normal şimşekli fırtınalar, atmosferin en alt tabakası olan ve yeryüzünden yalnızca 15 kilometre yüksekliğe kadar uzanan troposferde gerçekleşir. Ancak “dev jetler”, “kırmızı cinler (sprites)” ve “elfler” gibi TLE’ler, atmosferin 50 ile 95 kilometre arasındaki bölgesi olan mezosferde ortaya çıkar.

Bu Jetleri Yakalamak Neredeyse İmkansız Bir Görev

Matthew Cappucci, fotoğraftaki olayın kırmızımsı ve “havuç sapı” benzeri üst kısmı nedeniyle “devasa jet” kategorisine girdiğini ifade ediyor. Bu kırmızı ton, jetin mezosferin en üst sınırlarına, yani meteorların yanmaya başladığı yüksekliklere ulaştığını gösteriyor. Cappucci, “Bu jetler, fırtına ile stratosfer ve hatta mezosfer arasında bir bağlantı oluşturur” diyerek olayın büyüklüğünü ortaya koydu.

Bu fenomenleri bu kadar eşsiz kılan unsurlardan biri, inanılmaz derecede kısa süreli olmalarıdır. Sadece saniyenin birkaç onda biri kadar süren ve atmosferde saniyede 145 kilometre hıza ulaşabilen bu jetleri görüntülemek neredeyse imkansız bir görevdir.

Üst atmosferdeki bu ışık parlamaları, bilimsel olarak ilk kez 1989 yılında, bir bilim insanının kamerasını gece boyunca açık unutması sayesinde tespit edilmişti. O döneme kadar bu tür olaylar, yalnızca pilotların anlattığı ve doğrulanamayan hikayelerden ibaretti.
Bu nedenle, Astronot Nichole Ayers tarafından yakalanan bu benzersiz görüntü, bilim insanlarının bu gizemli doğa olaylarını daha iyi kavramasına katkı sağlayacak önemli bilgiler sunması açısından büyük bir değer taşıyor. Meteorolog Cappucci’nin de belirttiği üzere, “Bu konuda sahip olduğumuz bilgilerin çoğu, şans eseri çekim yapan fotoğrafçılardan elde ediliyor. Bu görüntü gerçekten biricik.” Bilim dünyası, bir sonraki şanslı gözlemcinin doğru zamanda doğru yerde bulunmasını sabırsızlıkla bekliyor.