Erken Yaşta Kalp Krizi: Sporcu Vücutların Gizli Çöküşü

“Hiçbir Şeyi Yoktu, Spor Yapıyordu” Sözü Artıyor

Kalp krizinin görüldüğü yaş ortalaması giderek düşüyor. Son on yılda, 40 yaşın altındaki bireylerde kalp krizi vakaları %20 oranında artış gösterdi (Kaynak: JAMA Cardiology, 2022).
Daha çarpıcı olanı, bu kişilerin çoğunun sigara kullanmayan, fazla kilolu olmayan ve hatta düzenli spor yapan bireyler olması. Peki, bu durum nasıl açıklanabilir?

Bir Örnek: 43 Yaşında Triatlon Sporcusu

2023 yılında Almanya’da gerçekleştirilen bir araştırmada, triatlon yarışlarına katılan ve sporcu kimliğiyle bilinen 43 yaşındaki bir kişinin ani kalp durması sonucu yaşamını yitirdiği ortaya çıktı.
Otopsi Bulguları:
Damarlarının %90’ı tıkalıydı, ancak kişi hiçbir belirti göstermemişti (Kaynak: Deutsches Ärzteblatt, 2023).

Gençlerde Kalp Neden Daha Hassas?

– Belirti Olmadan İlerler: Gençlerde damarlar daha esnek olduğu için plak birikimi olsa bile kan akışı bir süre normal seyredebilir.
– Ağrıya Dayanıklılık Fazladır: Kalp krizinin tipik belirtisi olan göğüs ağrısını ciddiye almayabilirler.
– Tanı Gecikir: Doktorlar, yaş faktöründen dolayı kalp sorunlarını daha geç düşünür.
– Damarlar Küçük Ama Tıkanmaya Eğilimli: Özellikle genetik yatkınlığı olanlarda küçük bir plak bile ciddi tehlike yaratabilir.
– En Tehlikeli Grup: Genç, yoğun stres altında olan ve ailesinde kalp hastalığı geçmişi bulunanlar.
Özellikle şu özelliklere sahip kişiler yüksek risk altındadır:
– Babası ya da erkek kardeşi 55 yaşından önce kalp krizi geçirmişse.
– Trigliserit/HDL oranı 3’ten fazlaysa.
– Bel çevresi erkeklerde 102 cm, kadınlarda 88 cm üzerindeyse.
– Uyku süresi 6 saatin altındaysa.
(Kaynak: Cleveland Clinic, 2023)

Damar Tıkanıklığı 30’lu Yaşlarda Başlıyor

Gelişmiş görüntüleme yöntemleriyle artık daha net görüyoruz…
Damarlarda plak oluşumu, herhangi bir şikayet ortaya çıkmadan çok önce başlıyor.
2021’de yapılan bir araştırmaya göre, 35 yaşındaki bireylerin %45’inde damarlarda fark edilmeyen kireçlenmeler saptandı (Kaynak: European Heart Journal, 2021).
Bu plaklar küçük, stabil ve sessiz görünebilir, ancak bir gün yırtıldığında kalp krizi kaçınılmaz hale gelir.

Spor Yapmak Kalbi Korur mu?

Spor, kalp sağlığı için elbette faydalıdır. Ancak yalnızca fiziksel güç, sağlıklı bir kalp anlamına gelmez.
Bazı durumlarda aşırı zorlama ve bilinçsiz kullanılan takviyeler kalbe zarar verebilir.
– Aşırı Efor Ani Ritim Bozukluklarına Neden Olabilir.
– Vücut Geliştirme İçin Kullanılan Steroidler Kalp Kasını Büyütür Ancak Esnekliğini Azaltır.
– Enerji İçecekleri Kalp Hızını Artırır ve Damar Basıncını Yükseltir.
(Kaynak: Mayo Clinic, 2021)

Testler Normal Çıkıyorsa?

Bazı kişilerde tüm test sonuçları normal görünse de kalp krizi geçirebilirler.
Bu durum “gizli risk profili” olarak adlandırılır.
Özellikle Lipoprotein (a) düzeyi, genetik riskin en önemli göstergesidir.
Türkiye’de bu test genellikle yapılmaz, ancak talep edilebilir (Kaynak: Lancet, 2022).
Korunmak için 6 Tavsiye:
1. Ailede kalp hastalığı varsa, 30 yaşından itibaren EKG ve efor testi yaptırın.
2. Trigliserit/HDL oranınızı 2’nin altına düşürmeye çalışın.
3. Spor yapın ancak steroid ve enerji içeceklerinden kaçının.
4. Uyku düzeninize dikkat edin, geceleri en az 6 saat uyuyun.
5. Omega-3, D vitamini ve magnezyum seviyelerinizi kontrol ettirin.
6. Nabız ölçümü yapın; dinlenme nabzınız 80’in üzerindeyse bir doktora başvurun. (Kaynak: ESC Guidelines, 2022)

Ergenlikte Kalp Krizinin 7 Gizli Sebebi

1. Ailede erken yaşta kalp rahatsızlığı geçmişi
2. Genetik olarak yüksek LDL (ailesel hiperkolesterolemi)
3. Protein tozu, enerji içeceği ve steroid gibi destek ürünleri
4. Gece çalışma, vardiyalı iş düzeni ve uyku problemleri
5. Yüksek stres ve öfke yönetimi sorunları
6. İnsülin direnci ve karaciğer yağlanması
7. Sigara veya tütün içeren nargile kullanımı
(Kaynak: American Heart Association, 2022)

Kalp Yaşınız 40’tan Büyükse Tehlike Altındasınız

Framingham Risk Skoru gibi yöntemlerle biyolojik kalp yaşı belirlenebilir. 35 yaşında olsanız bile kalp yaşınız 50 ise, kriz riskiniz bu yaş grubuna göre değerlendirilir.
Yani önemli olan takvim yaşı değil, damarların durumudur.
Hesaplamada Kullanılan Faktörler:
– Yaş ve cinsiyet.
– Tansiyon (sistolik değer).
– LDL ve HDL kolesterol seviyeleri.
– Sigara kullanımı.
– Diyabet veya insülin direnci durumu.
– Ailede erken yaşta kalp hastalığı öyküsü.
Örnek: 35 yaşında, tansiyonu 140, LDL’si 160 olan ve sigara içen bir erkeğin kalp yaşı 55 olarak hesaplanabilir.

Kalp Yaşı Nasıl Hesaplanır?

İnternette “Framingham Risk Calculator” ya da “Kalp Yaşı Hesaplama Aracı” gibi ücretsiz araçlar mevcuttur. Türkiye’de Türk Kardiyoloji Derneği’nin dijital platformları da tercih edilebilir.
– Kalp yaşınız, gerçek yaşınızdan 5 yaş büyükse dikkatli olun.
– 10 yaş ve daha fazla fark varsa, mutlaka bir uzmana danışın.
(Kaynak: Framingham Heart Study, AHA Cardiovascular Risk Tools, 2023)

YARIN:

– Seks hapları kalp krizine neden olabilir mi?
– Performans artırıcı ilaçlar kalbi nasıl etkiler?
– Sağlıklı görünen bireylerde ani kriz riski neden yükseliyor?
– Damar genişletici etkiler nasıl ölümcül bir hale dönüşebilir?
– Hangi kişiler bu tür ürünleri asla kullanmamalı?
– “Testlerim normaldi” diyen ancak kriz geçirenlerin ortak noktası nedir?