İki buçuk yılın ardından Irak ile Türkiye arasında petrol sevkiyatı yeniden başladı

Türk ve Iraklı yetkililer, sevkiyatın saat 07.07’de başladığını açıkladı. Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, aynı gün yaptığı sosyal medya paylaşımında operasyonun sorunsuz bir şekilde başladığını belirtti. Irak Petrol Bakanlığı ise operasyonların teknik herhangi bir sorun olmadan hızlı ve pürüzsüz şekilde başladığını bildirdi.

Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, 27 Eylül’de Erbil merkezli Rudaw televizyonuna yaptığı açıklamada, sevkiyatın yeniden başlamasının kendileri için çok mutlu bir an olduğunu ifade etti. ABD ise petrol arzını artırmak amacıyla fiyatların düşmesi için bundan memnuniyet duyduğunu açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, uluslararası petrol şirketleri ile Erbil ve Bağdat arasındaki ABD arabuluculuğunda sağlanan anlaşmanın iki ülke için elle tutulur faydalar getireceğini ve Irak’ın egemenliğini pekiştireceğini vurguladı.

Yaklaşık 1 milyar dolar borcu mevcut

Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) Başkanı Ali Nizar, AFP’ye yaptığı açıklamada, Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden ilk etapta günlük 190 bin varil petrolün ihracat için gönderileceğini belirtti. Bu petrol, Ceyhan limanında bağımsız bir şirket tarafından SOMO’nun belirlediği fiyattan satılacak. Sevkiyatın durduğu dönemde, boru hattı üzerinden günde 450 bin varil petrol taşınmaktaydı.

IKBY’nin bölgede ilgili petrol şirketlerine üretim masraflarından kaynaklanan yaklaşık 1 milyar dolar borcu bulunuyor. Bölgedeki sekiz uluslararası petrol şirketi 25 Eylül’de Kerkük-Ceyhan hattından ihracatın yeniden başlatılması yönünde karar aldı. İmzalanan anlaşmaya göre, taraflar 30 gün içinde tekrar bir araya gelerek Erbil’in şirketlere olan borcunun ödenmesine yönelik bir mekanizma üzerinde çalışacaklar. Norveçli petrol şirketi DNO ASA ise ödemelerin teminat altına alınması halinde ihracata devam edeceğini açıkladı.

Depremler sebebiyle kapandı

Enerji Bakanı Bayraktar, boru hattının 6 Şubat 2023 tarihindeki deprem nedeniyle geçici olarak kapandığını ve 4 Ekim 2023’te BOTAŞ tarafından tekrar operasyona hazır hale getirildiğini ifade etti. Kerkük-Ceyhan hattından petrol sevkiyatı, Irak merkezi hükümetinin Ankara’nın Kuzey Irak’tan petrol sevk ettiğine dair Uluslararası Ticaret Odası’na bağlı Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde açtığı dava sebebiyle Mart 2023’te durdurulmuştu. Paris merkezli mahkeme, Irak devletine ait SOMO’nun petrol ihraç etme yetkisinin tek taraf olduğunu hükme bağladı.

Mahkeme ayrıca, 2014-2018 yılları arasında SOMO’dan izinsiz Kuzey Irak petrolünün Türkiye’ye sevk edilmesi sebebiyle Türkiye’yi 1,47 milyar dolar para cezasına çarptırdı. Türkiye’nin 2018 sonrasına ilişkin petrol alımlarıyla ilgili ayrı dava ise halen devam ediyor. Kerkük-Ceyhan boru hattı günlük 1,5 milyon varil kapasiteye sahipken, SOMO verilerine göre Irak, günde yaklaşık 3,4 milyon varil petrol ihraç etmektedir.