KURGAN sistemi belirledi: Kamunun zarara uğratıldığı miktar dudak uçuklattı!

Hazine ve Maliye Bakanlığından edinilen bilgilere göre, Vergi Denetim Kurulu (VDK), sahte belge kullanımına karşı mücadeleyi güçlendirmek amacıyla 1 Ekim tarihi itibarıyla yeni tedbirleri yürürlüğe aldı. Bu kapsamda, yapay zeka destekli Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) Sistemi aktif şekilde kullanılmaya başlandı.

KURGAN SİSTEMİ NEDİR?

KURGAN sistemi, cari verilerle çalışan bir yapay zeka aracı olarak, ekonomideki tüm alım-satım işlemlerini tarayarak yüksek risk içerenleri tespit ediyor. Gerçekçi olmayan veya sahte belge kullanımı ihtimali taşıyan işlemler sistem tarafından hızla belirlenebiliyor.

Yapay zeka destekli sistem geçmişe dönük veriler üzerinde çalıştırıldığında, 2023 yılı için 8 bin 753 satıcı ve 35 bin 901 alıcının taraf olduğu yaklaşık 190 milyar liralık işlem riskli olarak kaydedilmiş; 2024 yılına ait verilerde ise 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcının dahil olduğu yaklaşık 389 milyar liralık işlem riskli bulundu. Mükerrer işlemler dikkate alınarak iki yıl toplamında 17 bin 373 satıcı ile 77 bin 834 alıcının taraf olduğu yaklaşık 578 milyar lira tutarında işlem riskli olarak değerlendirildi.

KURGAN SİSTEMİNDE CEZA VAR MI?

Ancak sistem, tüm işlemleri değil yalnızca yüksek risk barındıranları belirlemek üzere çalışıyor. Riskli bulunan işlemlere ilişkin olarak ilgili alıcı mükelleflere yazı gönderiliyor ve bilgi talebinde bulunuluyor. Kısacası ilk etapta herhangi bir cezalandırma sistemi uygulanmıyor. Bu kapsamda 70 bini aşkın yazı ilgili mükelleflere ulaştırılarak, olası denetim öncesinde bilgilendirme yapılıyor.

Yapılan incelemeler, riskli satıcı ve alıcıların faaliyetlerini kapsıyor; alıcılardan gelen yanıtlar delil niteliğinde değerlendiriliyor ve inceleme süreçlerinin kapatılması da mümkün hale geliyor. Ayrıca, mükelleflere rehberlik etmesi amaçlanan bir uygulama olarak, riskli işlem bulunan alıcı mükelleflerin mali müşavirlerine de bilgi paylaşılıyor. Bu bilgilendirme, müşavirlerin sorumluluğunu artırmak için değil, mükelleflere danışmanlık desteği vermek içindir.

KURGAN SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?

KURGAN Sistemi ile yapılan tespitler riskli işlem belirleme amacıyla yapılmakta olup, mükellefler otomatik olarak “sahte belge düzenleyicisi veya kullanıcısı” olarak sınıflandırılmıyor. Bu sayede, hatayla veya bilmeden sahte belge kullananların kayıtlarını düzeltmelerine imkan sağlanıyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışılıkla mücadelede en son teknolojilere yatırım yapmanın önemini vurgulayarak, söz konusu sistemlerin esas amacının mükellefleri cezalandırmak değil, bilgilendirmek ve gönüllü uyumu teşvik etmek olduğunu belirtti. Şimşek, “Her zaman dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu koruyoruz; gerçek alım satım işlemlerine taraf olan vatandaşlarımız açısından endişe edilecek bir durum bulunmamaktadır.” dedi.