Milli İstihbarat Akademisi’nden Türkiye-Somali ilişkilerine dair çarpıcı rapor!

Raporda, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın tarihsel süreçten güncel siyasi, ekonomik ve güvenlik alanlarındaki gelişmelere kadar geniş bir perspektifle incelendiği görüldü. Ayrıca Türkiye’nin Somali’deki sürdürülebilir varlık inşası ve diplomatik başarıları da detaylandırıldı.

Milli İstihbarat Akademisi tarafından hazırlanan “Türkiye-Somali İlişkileri: Çok Boyutlu Bir Ortaklık Modeli” adlı rapor, 111 sayfadan oluşmakta ve Prof. Dr. Talha Köse’nin ön sözüyle başlamaktadır. Çeşitli tablo, grafik ve fotoğraflarla desteklenen rapor, Türkiye-Somali ilişkilerinin ülkenin güncel politik ve ekonomik durumu ışığında detaylı bir analizini sunmaktadır. Çalışma, sekiz bölüm ve sonuç kısmından oluşmakta olup, Somali’nin mevcut genel siyasi ve ekonomik görünümü, Osmanlı’dan miras kalan diplomatik ilişkiler ve temel dinamikler ile önemli dönüm noktalarını ele almaktadır.

Raporda, 2011 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Mogadişu ziyaretinin bu ilişkilerin dönüm noktası olduğu belirtilmiştir. Bu ziyaretle başlayan süreç, Türkiye’nin Somali’deki insani yardım faaliyetlerinin ötesine geçerek çok yönlü ve stratejik bir ortaklığa dönüşmüştür. Türkiye, Somali’de kriz anlarında saha müdahalesi yapan bir aktör olmaktan çıkarak, kalıcı ve sürdürülebilir kurumsal yapılar kurulmasına öncülük etmiştir.

Güvenlik alanında, TÜRKSOM Askeri Eğitim Üssü bünyesinde binlerce Somali askerine eğitim verilmiş ve böylece yerel güvenlik kapasitesi güçlendirilmiştir. Türkiye’nin askeri danışmanlık, istihbarat paylaşımı ve donanım desteği, Somali’nin egemenlik kapasitesinin artırılmasına önemli katkılarda bulunmuştur.

Ekonomik iş birliği bağlamında ise 2024 yılında imzalanan Çerçeve Anlaşma ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Somali açıklarında üç blokta petrol ve doğal gaz arama faaliyetlerine başlamıştır. Ayrıca, Türkiye’nin teknik desteğiyle geliştirilen güneş-dizel hibrit sistemlere dayalı mikro şebeke projeleri Somali’nin enerji arz güvenliğinde rol oynamaktadır. Balıkçılık alanında ise 2018’de imzalanan Mutabakat Zaptı (MoU) sayesinde Türk tekneleri Somali sularında yasal avlanma hakkı kazanmış, böylece bu alan ‘mavi ekonomi’ ekseninde stratejik iş birliği sahasına dönüşmüştür.

Kalkınma alanında, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Türk Kızılay, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Yunus Emre Enstitüsü (YEE) ile Türkiye Maarif Vakfı (TMV) gibi kurumlar ortak ve koordineli şekilde sağlık, eğitim, ulaştırma ve gıda alanlarında önemli destek sağlamıştır. Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Aden Abdulle Havalimanı ve Somali Parlamentosu gibi kritik altyapı yatırımları Türkiye’nin bölgedeki kurumsal kalkınmayı destekleyen önemli aktör konumunu pekiştirmiştir.

Diplomasi alanında ise Etiyopya ile Somaliland arasında 1 Ocak 2024’te imzalanan Mutabakat Zaptı (MoU) sonrası başlayan kriz, Türkiye’nin yürüttüğü ‘Ankara Süreci’ sayesinde profesyonel ve etkili diplomasi sonucu çözüme kavuşturulmuştur. Bu gelişme, Türkiye’nin bölgesel barış ve istikrarın sağlanmasında önemli bir aktör olduğunu göstermektedir.

Sonuç olarak, rapor Türkiye-Somali ilişkilerinin sadece insani yardımın ötesinde, güvenlikten enerjiye, kalkınmadan diplomasiye uzanan çok boyutlu bir ortaklık modeli olarak şekillendiğine dikkat çekmektedir.