Türkiye'deki çöp miktarı şoke etti!

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan 2024 yılı atık istatistiklerine göre, ülke genelinde imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB) ve hane halklarında toplamda 120 milyon ton atık oluştu. Bu atıkların 42,2 milyon tonu tehlikeli olarak sınıflandırıldı.

İmalat sanayi iş yerlerinde 4,2 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 24,4 milyon ton atık oluştu. Bu atıkların yüzde 70,1’i satılarak veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderilerek bertaraf edilirken, yüzde 12,1’i tesis bünyesinde geri kazanıldı. Düzenli depolama tesislerine yönlendirilen atıkların oranı yüzde 10,8, yakma tesislerine gönderilenlerin oranı ise yüzde 2,6 olarak kaydedildi. Belediyeler veya OSB yönetimleri tarafından toplanan atık oranı yüzde 2,4, iş yeri sahasında depolanan atık oranı yüzde 1,8 ve diğer yöntemlerle bertaraf edilenler ise yüzde 0,1 seviyesinde gerçekleşti.

Maden sektöründe pasa hariç 40,5 milyon ton atık oluştu. Buna dekapaj malzemesi veya pasa dahil edildiğinde toplam 1 milyar 61 milyon ton atığın yüzde 99,99’u mineral atıklardan oluşuyor. Söz konusu maden atıklarının yüzde 85,1’i pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi. Yüzde 12,5’i ocak içine geri dolduruldu, yüzde 2,4’ü ise diğer yöntemlerle geri kazanıldı veya bertaraf edildi.

TERMİK SANTRALLERDE ATIK MİKTARI OLDUKÇA YÜKSEK

Termik santraller ise 10,4 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 26,5 milyon ton atık üretti. Tehlikesiz atığın yüzde 84,6’sı kül ve cüruflardan oluşurken, geri kalan yüzde 15,4 diğer atıklardan meydana geldi. Atıkların yüzde 86,9’u kül dağı, kül barajı veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi. Kalan yüzde 13,1’i ise lisanslı tesislere gönderildi ya da maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı veya diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

OSB müdürlüklerinin altyapı ve atık su arıtımı faaliyetleri sonucunda 196 bin tonu tehlikeli olmak üzere 397 bin ton atık ortaya çıktı. Bunların yüzde 95,5’i atık işletme tesislerine gönderildi, yüzde 4,5’i ise farklı yöntemlerle bertaraf edildi.

Belediyeler açısından ise toplam 1401 belediyeden 1392’sinde atık hizmeti verildi. Bu belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın yüzde 88,9’u atık işleme tesislerine, yüzde 10,9’u belediye çöplüklerine gönderilirken, sadece yüzde 0,3’ü diğer yöntemlerle bertaraf edildi. Ortalama kişi başı günlük atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı. Belediyeler tarafından işletilen atık su arıtma tesislerinde, kuru madde bazında 353 bin ton atık su arıtma çamuru oluştu.

Atık işleme tesislerinde toplam 195 milyon ton atık işlendi. Bu hacmin 139 milyon tonu bertaraf edilirken, 56 milyon tonu geri kazanıldı. Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton, yakma tesislerinde ise 448 bin ton atık bertaraf edildi. Ayrıca beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı sağlandı. Kompost tesislerinde 124 bin ton atık işlenirken, diğer tesislerde toplam 51,5 milyon ton metal, plastik, kağıt ve mineral gibi atıklar geri kazanıldı.

Bu istatistikler, Türkiye’deki tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi iş yerlerinden, kurulu gücü 100 megavat ve üzeri termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne üretim beyanında bulunan maden işletmelerinden ve lisanslı ya da geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinden sağlanan veriler temel alınarak hazırlandı.