Uluslararası Acil Uyarı: Büyük Şehirler Bir Anda Yok Olabilir

Bilim insanları, Dünya’nın devasa bir volkanik patlamanın yıkıcı etkilerine karşı yeterince hazır olmadığına dair ciddi bir alarm veriyor.
Bu tür doğal afetler, insanlık tarihini birçok kez değiştirmiş ve günümüzün küresel bağlantılarla dolu, kalabalık dünyasında çok daha vahim ve yıkıcı sonuçlara yol açabilir.
Cenevre Üniversitesi’nden Markus Stoffel gibi alanında uzman isimler, acil bir küresel hazırlık yapılması gerektiğini vurgulayarak, böyle bir felaketin iklim ve toplum üzerindeki derin etkilerine işaret ediyor. Peki, insanlık bu tür bir yıkımla başa çıkmaya hazır mı? Uzmanların görüşüne göre, durum oldukça kaygı verici.

Tarihin en çarpıcı örneklerinden biri, 1815 yılında Endonezya’daki Tambora Yanardağı’nın patlamasıdır. Tarihe geçen en şiddetli volkanik olaylardan biri olan bu patlama, atmosfere inanılmaz miktarda kül ve kükürt salarak küresel sıcaklıkların en az 1°C azalmasına sebep oldu.

Bu olay, tarihe “Yaz Olmayan Yıl” olarak geçen bir iklim düzensizliğini başlattı. Mevsimlerin tamamen değişmesi, dünya çapında tarım üretiminin durma noktasına gelmesine, büyük bir gıda krizine ve yaygın açlık sorunlarına yol açtı. Avrupa ve Kuzey Amerika’da Haziran ayında kar yağması gibi olaylar, yaşanan insani dramın boyutlarını açıkça ortaya koydu.
Tambora, tarihteki tek örnek değil. 1257 yılında Samalas Yanardağı’nın patlamasının da benzer bir küresel soğumaya yol açarak Küçük Buzul Çağı’nı tetiklediği düşünülüyor. Bilim insanları, bu çapta patlamaların yaklaşık her 600 yılda bir gerçekleştiğini tahmin ediyor ve bu döngü, yeni bir felaketin olasılığını ciddiye almamız gerektiğini gösteriyor.

Bugün Tambora Gibi Bir Patlama Yaşansa Ne Olurdu?

Etkileri, 19. yüzyıldakinden kat kat daha yıkıcı olurdu.
Anlık Yıkım: Lav selleri, volkanik parçalar ve yoğun kül bulutları, büyük metropolleri birkaç saniye içinde tamamen ortadan kaldırabilir.
Dünya Çapında Açlık: Patlamanın iklim üzerindeki etkisi (ani soğuma, yağış düzenindeki bozulmalar) küresel tarım sistemini felç edebilir ve trilyonlarca dolarlık ekonomik zarara yol açabilir. Lloyd’s of London tarafından yapılan bir analize göre, benzer bir patlamanın yalnızca ilk yıl içindeki ekonomik maliyeti 3,4 trilyon avroyu geçebilir.
Toplu Göç Hareketleri: Dünya genelinde 800 milyondan fazla insan aktif volkanların yakınında yaşıyor. Büyük bir patlama, tarihin en büyük ve en kaotik zorunlu göç dalgalarını başlatabilir.
Büyük volkanik patlamalar, stratosfere milyonlarca ton kükürt dioksit (SO2) gazı gönderir. Bu gaz, güneş ışınlarını uzaya geri yansıtan ve Dünya’nın yüzeyini soğutan bir aerosol katmanı oluşturur.

1991 yılında Pinatubo Yanardağı’nın patlaması, küresel sıcaklıkları birkaç yıl boyunca yaklaşık 0,5°C düşürerek bu etkinin yakın geçmişteki bir örneğini sergilemiştir.
İnsan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliği ise bu durumu daha da karmaşık bir hale getirebilir. New York Üniversitesi’nden Michael Rampino gibi uzmanlar, küresel ısınmanın hava akımlarını hızlandırarak volkanik aerosollerin daha geniş bölgelere yayılabileceğini ifade ediyor. Ayrıca, eriyen buzulların volkanik sistemler üzerindeki baskıyı azaltarak patlama sıklığını artırabileceği riski de mevcut.

Bu büyük tehdit karşısında uzmanlar, hiçbir şekilde gevşemeye yer olmadığını belirtiyor. Alınması gereken önlemler ise oldukça açık:
İleri Düzey Gözlem: Patlamaları önceden tespit edebilmek için küresel volkan izleme sistemlerinin geliştirilmesi büyük önem taşıyor.
Acil Durum Planları: Detaylı tahliye stratejileri oluşturulmalı, gıda ve temiz su gibi temel ihtiyaçların korunması için kriz protokolleri hazırlanmalıdır.
Uluslararası Dayanışma: Bu, küresel bir tehlike olduğundan, ülkeler arasında iş birliği ve ortak eylem planları hayati bir rol oynuyor.
Markus Stoffel’in de altını çizdiği gibi, “Olası senaryoları şimdiden anlamaya ve hazırlık yapmaya başlamalıyız.” Aksi halde, bir sonraki büyük patlama insanlığı tamamen savunmasız bir şekilde yakalayabilir.